Hợp tác kinh tế Việt Nam - Indonesia vững vàng vượt "cơn gió ngược" toàn cầu

Những con số “vượt mức chỉ tiêu”

Năm 2020 - 2021 kinh tế thế giới chững lại do tác động của đại dịch COVID-19. Tuy nhiên khối lượng thương mại Việt Nam và Indonesia vẫn giữ được đà tăng với kim ngạch thương mại năm 2020 đạt 8,2 tỷ USD; năm 2021 đạt 11,5 tỷ USD, lần đầu tiên vượt mục tiêu kim ngạch 10 tỷ USD như cam kết của lãnh đạo cấp cao hai nước.

Khi dịch COVID-19 hạ nhiệt, các nền kinh tế mở cửa trở lại nhưng thế giới lại phải đón "cơn gió ngược" lạm phát cùng với xung đột địa chính trị toàn cầu. Tuy nhiên hợp tác kinh tế Indonesia - Việt Nam vẫn vững vàng trước những thách thức. Tính riêng 4 tháng đầu năm 2023, kim ngạch thương mại song phương đã đạt hơn 4,2 tỷ USD, trong đó xuất khẩu sang Indonesia đạt 1,6 tỷ USD, tăng 9% so với cùng kỳ năm 2022. Đại sứ Việt Nam tại Indonesia Tạ Văn Thông bày tỏ lạc quan năm 2023 kim ngạch thương mại song phương Việt Nam – Indonesia có thể đạt hoặc vượt mức 15 tỷ USD, sớm đạt được mục tiêu của lãnh đạo cấp cao hai nước đề ra.

"Về mặt kinh tế, chúng tôi đang đề nghị Ủy ban hỗn hợp hai nước về mặt hợp tác kinh tế thương mại sớm họp phiên thứ 4 tại Jakarta. Từ đó đưa ra các biện pháp, nhằm thúc đẩy hơn nữa quan hệ hợp tác về kinh tế và thương mại trên các lĩnh vực khác nhau, đặc biệt là hai nước phải đạt được mục tiêu thương mại hai chiều là 15 tỉ USD", Đại sứ Tạ Văn Thông cho biết.

Cơ hội cho nông sản Việt

Một điều đáng chú ý là trong bối cảnh kim ngạch xuất khẩu nông sản sụt giảm tại các thị trường chính như Mỹ, EU, thị trường Indonesia lội ngược dòng, nhập mạnh nông sản Việt trong nửa đầu năm nay. Dữ liệu từ Hải quan Việt Nam cho thấy 5 tháng đầu năm, trong top 10 quốc gia nhập khẩu lớn, Indonesia có sự tăng trưởng đột biến khi tăng mua hầu hết các loại nông sản Việt. Trong đó, các mặt hàng xuất khẩu chủ lực của Việt Nam sang nước này như thủy sản, rau quả, cà phê, gạo đều tăng mạnh so với cùng kỳ 2022.

Những tín hiệu lạc quan là ngày càng có nhiều doanh nghiệp Việt Nam và Indonesia tích cực tham gia vào các cơ hội thương mại, đầu tư. Các cuộc gặp gỡ kết nối kinh doanh (B2B) giữa các công ty Việt Nam và công ty Indonesia do Thương vụ Việt Nam tại Indonesia phối hợp tổ chức đều nhận được sự quan tâm của nhiều doanh nghiệp Indonesia đến để tìm kiếm cơ hội hợp tác đầu tư.

Đến từ công ty PT Delta Wibawa Bersama nhập khẩu gạo, ông Fasika Khaerul Zaman tham gia Hội thảo kết nối giao thương Việt Nam - Indonesia cho biết: "Chúng tôi đã có các đối tác từ các quốc gia khác, nhưng chúng tôi cũng muốn tìm hiểu về gạo của Việt Nam. Tôi thực sự thấy gạo Việt Nam có nhiều thế mạnh, như gạo Japonica Việt Nam với chất lượng gạo ngon mà đặc biệt là giá thành thấp hơn một số loại gạo khác”.

Tham tán Thương mại Việt Nam tại Indonesia Phạm Thế Cường nhấn mạnh, doanh nghiệp sản xuất kinh doanh mặt hàng nông sản Việt Nam cần chú ý lựa chọn được mặt hàng phù hợp cho xuất khẩu. Bên cạnh đó, để nông sản Việt thâm nhập vào thị trường Indonesia cần tuân thủ ba nguyên tắc cơ bản: Thuộc danh mục được phép nhập khẩu; đáp ứng các tiêu chí về an toàn vệ sinh thực phẩm như dư lượng thuốc bảo vệ thực vật; quả tươi xuất khẩu phải được chiếu xạ.

Theo đánh giá của Thương vụ Việt Nam tại Indonesia, bên cạnh nhóm hàng hiện đang xuất khẩu, một số nhóm hàng Việt Nam có thể mở rộng xuất khẩu sang Indonesia như phở, bún, mỳ ăn liền, sủi cảo, há cảo đông lạnh nhân thuỷ sản, thịt bò. Về hoa quả đóng hộp có vải, nhãn, Indonesia không có lợi thế so sánh nhóm hàng này trong khi chưa mở cửa với quả vải và nhãn tươi của Việt Nam. Ngoài ra, còn có sữa và sản phẩm từ sữa, mật ong, cà phê uống liền, nước chanh leo....

Bên cạnh những thuận lợi, các doanh nghiệp Việt Nam cũng đối mặt với các thách thức không nhỏ. Indonesia là thị trường mang tính bảo hộ cao với nhiều hàng rào phi thuế quan như hạn ngạch, giấy phép nhập khẩu; chứng nhận Halal. Indonesia là quốc gia có nhiều đảo, gia tăng chi phí logistics hàng hóa dẫn tới giá hàng hóa nhập khẩu cao. Ngoài ra còn sự cạnh tranh của hàng hóa các nước ASEAN khác, cơ cấu hàng hóa nhóm hàng nông, thủy sản của Indonesia tương đồng với Việt Nam…. Hỗ trợ doanh nghiệp trong việc xin cấp giấy chứng nhận Halal - "chìa khóa" để đưa hàng Việt vào Indonesia cũng được Thương vụ Việt Nam tại Indonesia tập trung ưu tiên.

Tháo gỡ rào cản

Việt Nam và Indonesia đều là hai nền kinh tế có nhiều tiềm lực, đang trỗi dậy, phát triển nhanh chóng. Indonesia là nền kinh tế lớn thứ 16 trên thế giới, trong đó tầng lớp trung lưu có quy mô ngày càng tăng, là thị trường còn nhiều dư địa cho các sản phẩm hàng hóa của Việt Nam. Với Indonesia, Việt Nam cũng đang là thị trường có nhiều tiềm năng để Indonesia thúc đẩy hợp tác cả về thương mại và đầu tư. Hai bên cần tận dụng những cơ hội mới, tiếp tục chia sẻ và hợp tác chặt chẽ hơn để biến thách thức thành cơ hội, biến áp lực cạnh tranh thành động lực để đổi mới và phát triển.

Giám đốc điều hành Tập đoàn Ciputra - ông Budiarsa Sastrawinata chia sẻ những thuận lợi hay khó khăn của doanh nghiệp Indonesia khi đầu tư vào Việt Nam: "Chính phủ Việt Nam có chính sách đầu tư cởi mở cho doanh nghiệp. Bất cứ quốc gia nào chính phủ có chính sách chào đón các nhà đầu tư cũng là một thuận lợi. Tuy vậy cũng còn một số vấn đề vướng mắc cần giải quyết đối với các nhà đầu tư. Trước hết là những rào cản về quy định, luật nước sở tại… Mặc dù vấn đề này đã được cải thiện nhiều trong thời gian gần đây, nhưng vẫn còn một số quy định mới hay thay đổi khiến một số doanh nghiệp gặp khó khăn".

Từ góc độ doanh nghiệp Indonesia, có nhiều ý kiến cho rằng cần tháo bớt các rào cản, thủ tục hải quan cho các nhà xuất khẩu Indonesia. Ông Karik, một đơn vị xuất khẩu đồ ăn thực phẩm sang Việt Nam bày tỏ: "Chúng tôi mong muốn đẩy nhanh các thủ tục. Công ty chúng tôi có đăng ký và có đối tác tại Việt Nam thực hiện các hoạt động thủ tục nhập khẩu, nhưng thủ tục hơi chậm ở khâu hải quan. Vì công ty chúng tôi xuất khẩu hàng thực phẩm cho trẻ em, nếu các thủ tục mất thời gian lâu sẽ ảnh hưởng đến chất lượng sản phẩm".

Việt Nam và Indonesia cũng cần tiếp tục hoàn thiện khung pháp lý cho các hoạt động hợp tác, phát huy hiệu quả hoạt động của Ủy ban Hỗn hợp về hợp tác kinh tế, khoa học và kỹ thuật giữa hai nước, hạn chế áp dụng các rào cản thương mại, tạo thuận lợi cho dòng chảy thương mại và đầu tư giữa hai nước, tích cực hỗ trợ cộng đồng doanh nghiệp hai nước triển khai các hoạt động hợp tác kinh doanh, tham dự các hoạt động xúc tiến thương mại tại mỗi nước.

Với những cơ hội như hiện nay, Indonesia và Việt Nam có nhiều tiền đề quan trọng để thúc đẩy hợp tác thương mại. Nhìn vào xu hướng tăng trưởng tích cực ở hai quốc gia, Indonesia và Việt Nam rất có thể chiếm 60% GDP của ASEAN trong những năm tới và là động lực tăng trưởng nhanh của khu vực sau đại dịch.