Ngành Hải quan: Tạo thuận lợi thương mại gắn với chống thất thu ngân sách

Chiều 18/12, Tổng cục Hải quan tổ chức Hội nghị trực tuyến tổng kết năm 2023, triển khai nhiệm vụ năm 2024.

Điểm sáng trong công tác phòng chống buôn lậu, gian lận thương mại

Theo báo cáo tại hội nghị, năm 2023, Tổng cục Hải quan đã hoàn thành các nhiệm vụ chuyên môn và đạt được những kết quả đáng ghi nhận. Tiêu biểu là công tác đấu tranh phòng, chống tội phạm; chống buôn lậu, gian lận thương mại...

Năm 2023, trước tình hình hoạt động buôn lậu, vận chuyển trái phép hàng hóa vẫn tiềm ẩn, diễn biến phức tạp, cơ quan Hải quan đã phát hiện các vụ việc vi phạm liên quan đến buôn lậu, gian lận thương mại, tập trung vào một số hành vi như: không khai báo, khai hải quan không đúng với thực tế hàng hóa; che giấu nguồn gốc, tuyến đường của lô hàng nhằm buôn lậu, vận chuyển trái phép hàng cấm, ma túy, động vật hoang dã, tiền tệ qua biên giới, nhập khẩu hàng hóa không đáp ứng điều kiện tiêu chuẩn, quy chuẩn.

Năm qua, toàn ngành Hải quan đã phát hiện, bắt giữ và xử lý 14.618 vụ việc vi phạm; trị giá hàng hóa vi phạm ước tính 11.521,26 tỷ đồng, tăng 98,9% so với cùng kỳ năm 2022.

Cơ quan hải quan đã khởi tố 35 vụ và chuyển cơ quan khác kiến nghị khởi tố 166 vụ, tăng 48% so với cùng kỳ năm 2022. Số tiền thu nộp ngân sách nhà nước là 474,3 tỷ đồng, tăng 11% so với cùng kỳ năm 2022.

Đáng chú ý, ngành Hải quan đã chủ trì, phối hợp với lực lượng công an, bộ đội biên phòng phát hiện, bắt giữ 243 vụ, 277 đối tượng (trong đó cơ quan Hải quan chủ trì 112 vụ), thu giữ lượng tang vật khoảng 2,8 tấn ma túy các loại.

Cùng với công tác đấu tranh chống buôn lậu, gian lận thương mại, toàn ngành tập trung tạo thuận lợi thương mại. Hết tháng 11, toàn ngành Hải quan đã giải quyết thủ tục cho hơn 15 triệu tờ khai, tổng kim ngạch xuất nhập khẩu đạt 619,36 tỷ USD, giảm 8,2%, tương ứng giảm 55,56 tỷ USD so với cùng kỳ năm trước.

Trong đó, xuất khẩu là 322,61 tỷ USD, giảm 5,8% (tương ứng giảm 20,01 tỷ USD); nhập khẩu là 296,75 tỷ USD, giảm 10,7% (tương ứng giảm 35,55 tỷ USD).

Hết tháng 11, cán cân thương mại hàng hóa của cả nước thặng dư với con số xuất siêu 25,86 tỷ USD.

Kết quả thu ngân sách (từ đầu năm đến 14/12/2023) đạt 351.428 tỷ đồng, bằng 82,7% dự toán, giảm 16% so với cùng kỳ năm 2022 và ước thu cả năm 2023 đạt 365.000 tỷ đồng, bằng 85,9% dự toán được giao, giảm 16,4% so với cùng kỳ năm 2022.

Theo lãnh đạo Tổng cục Hải quan, việc giảm thu của toàn ngành xuất phát từ nhiều yếu tố khách quan, đặc biệt là kim ngạch các mặt hàng nhập khẩu là nguồn thu chính giảm mạnh so với cùng kỳ năm 2022. Điển hình như: Nhóm các mặt hàng nhập khẩu nguyên liệu, máy móc thiết bị, phụ tùng nhập khẩu phục vụ sản xuất (than, hóa chất và sản phẩm hóa chất, chất dẻo, sắt thép, nguyên phụ liệu dệt may, linh kiện điện tử, linh kiện ô tô…) chiếm 57% tổng kim ngạch nhập khẩu có thuế, giảm khoảng 16,7%, làm giảm thu ngân sách khoảng 32.200 tỷ đồng.

Nhóm xăng dầu nhập khẩu tăng khoảng 21,4% về lượng nhưng giảm khoảng 1,4% về kim ngạch, làm giảm thu khoảng 2.400 tỷ đồng.

Ngoài ra còn nguyên nhân khác như: tác động ưu đãi về thuế suất nhập khẩu xăng từ thị trường ASEAN là 5%, dầu DO và dầu FO là 0% nên các doanh nghiệp chủ yếu nhập khẩu từ ASEAN thay vì nhập khẩu từ Hàn Quốc với mức thuế suất xăng là 8%; nhóm dầu thô nhập khẩu tăng 7% về lượng nhưng giảm 12% về kim ngạch do giá dầu thô giảm khoảng 19,4% so với năm 2022…

Tiếp tục tập trung tạo thuận lợi thương mại hỗ trợ doanh nghiệp

Phát biểu chỉ đạo hội nghị, Thứ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Đức Chi ghi nhận và biểu dương những kết quả ngành Hải quan đạt được trong năm qua. Thứ trưởng cho rằng, những thành tích đó đã đóng góp tích cực vào thành công chung của ngành Tài chính, cũng như kết quả phát triển kinh tế - xã hội của cả nước.

Lãnh đạo Bộ Tài chính đặc biệt nhấn mạnh một số điểm nhấn đáng chú ý. Trước tiên là việc cơ quan hải quan đã tiếp tục làm tốt, phát huy vai trò trong việc tạo thuận lợi thương mại; hỗ trợ doanh nghiệp làm thủ tục nhanh chóng tại các cửa khẩu biên giới. Bên cạnh đó là những kết quả rất rõ nét thể hiện thông qua những con số thống kê về công tác chống buôn lậu, gian lận thương mại, hàng giả, hàng cấm, vi phạm pháp luật về hải quan.

“Cơ quan Hải quan không chỉ làm tốt nhiệm vụ của mình, mà còn phối hợp rất tốt với các lực lượng chức năng trong nước, hải quan các nước trên thế giới để ngăn chặn kịp thời”, Thứ trưởng Nguyễn Đức Chi đánh giá.

Tổng cục Hải quan cũng đã làm tốt vai trò là cơ quan thường trực Ủy ban chỉ đạo quốc gia về Cơ chế một cửa quốc gia, Cơ chế một cửa ASEAN và tạo thuận lợi thương mại. Đồng thời, chủ động nghiên cứu ứng dụng thành tựu của cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ 4 vào xây dựng hệ thống quản lý, như AI, dữ liệu lớn vào hoạt động chuyên môn…

Về thu ngân sách, theo lãnh đạo Bộ Tài chính, tuy kết quả còn chưa đạt mục tiêu đề ra từ đầu năm, song đây là một nỗ lực lớn của cơ quan hải quan trong năm qua bởi nguồn thu phụ thuộc vào hoạt động xuất nhập khẩu hàng hoá chịu thuế. Ngành hải quan đã đảm bảo thu đúng, thu đủ vào ngân sách ở tất cả các khâu từ giám sát, kiểm tra sau thông quan.

Bước sang năm 2024, Thứ trưởng Bộ Tài chính yêu cầu toàn hệ thống hải quan tập trung rà soát các nhiệm vụ đã đặt ra trong Chiến lược phát triển Hải quan đến năm 2025 để gấp rút triển khai kịp thời, hoặc điều chỉnh.

Bên cạnh đó, tiếp tục tạo thuận lợi thương mại; chống buôn lậu, gian lận thương mại, hàng giả, hàng cấm; đảm bảo kỷ cương, kỷ luật công vụ; tăng cường truyền thông, đối thoại chính sách với doanh nghiệp, người dân và các tổ chức liên quan để tạo sự đồng thuận với những mục tiêu mà ngành Hải quan đặt ra, nhất là với việc đổi mới quy trình nghiệp vụ theo hướng hiện đại.

Trong đó, Tổng cục Hải quan lưu ý các giải pháp cần thực hiện như: xây dựng hệ thống công nghệ thông tin đồng bộ, tham mưu xây dựng cơ chế chính sách liên quan đến thương mại điện tử, kiểm tra chuyên ngành, cải cách thủ tục hành chính, Cơ chế một cửa quốc gia... Nắm bắt và triển khai thực hiện các biện pháp trong tình huống nền kinh tế có xu hướng phục hồi... Đồng thời, quyết liệt thực hiện các giải pháp thu ngân sách nhà nước ngay từ những tháng đầu tiên của năm để hoàn thành nhiệm vụ một cách thuận lợi.