Đàm phán Nga - Mỹ và quả bóng ngoại giao

“Vẫn còn cơ hội cho một giải pháp ngoại giao nếu Nga lựa chọn đối thoại”. Tuyên bố của Ngoại trưởng Mỹ Antony Blinken đưa ra trong bối cảnh, nước này cùng với Nga và các nước châu Âu hôm nay (9/1) bắt đầu một loạt cuộc gặp quan trọng nhằm hóa giải căng thẳng liên quan tình hình Ukraine và kế hoạch mở rộng của NATO tại châu Âu. Quả bóng ngoại giao đã bắt đầu lăn và thách thức không chỉ là giải quyết cuộc khủng hoảng Ukraine, mà xa hơn còn là cân bằng cán cân quyền lực tại châu Âu.  

Trước thềm các cuộc đàm phán, cả Mỹ và NATO đều tìm cách đá quả bóng trách nhiệm sang phía Nga khi hối thúc nước này chấm dứt cuộc khủng hoảng Ukraine bằng con đường ngoại giao. Trong khi Tổng thư ký NATO Jens Stoltenberg cho rằng nguy cơ xung đột là có thực, thì Ngoại trưởng Antony Blinken nhấn mạnh, một giải pháp ngoại giao với Nga vẫn là có thể nếu nước này lựa chọn đối thoại.

"Các hành động gây hấn của Nga là một mối đe dọa đối với hòa bình và an ninh ở châu Âu. Chúng tôi đã chuẩn bị sẵn sàng để đáp trả mạnh mẽ những hành động gây hấn hơn nữa của Nga. Nhưng một giải pháp ngoại giao vẫn có thể thực hiện và sẽ tốt hơn nếu Nga lựa chọn", ông Antony Blinken nói.

Cáo buộc Nga tăng cường quân sự gần biên giới Ukraine, Mỹ và các đồng minh phương Tây từ nhiều tuần nay đã đe dọa áp đặt các biện pháp trừng phạt chưa từng có nhằm vào Nga, cả về kinh tế, tài chính và chính trị. Trong khi đó, Moscow tới nay vẫn yêu cầu một cam kết mang tính ràng buộc pháp lý rằng NATO sẽ không mở rộng sang những nước cửa ngõ của Nga, bao gồm cả Ucraina.

Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Nga Maria Zakharova cho rằng: “Trong các cuộc đàm phán, chúng tôi sẽ tìm kiếm sự đảm bảo pháp lý vững chắc của Mỹ, NATO đối với an ninh của Nga. Cụ thể là NATO sẽ không mở rộng về phía đông, cũng như triển khai các hệ thống vũ khí tới gần biên giới và đe dọa an ninh của Nga".

Theo kế hoạch, các quan chức Nga và Mỹ sẽ bắt đầu gặp nhau tại Geneva, (Thụy Sĩ) từ hôm nay trước khi diễn ra cuộc họp Hội đồng NATO - Nga vào ngày 12/01 và cuộc họp của Tổ chức An ninh và Hợp tác châu Âu một ngày sau đó tại Brussels (Bỉ). Với việc công khai đưa ra những yêu cầu này, Nga đang muốn gửi đi thông điệp rõ ràng rằng, an ninh của mình đang bị đe dọa sau 30 năm mở rộng không ngừng của NATO. Moscow coi việc kết nạp Ukraine vào NATO là ranh giới đỏ không thể vượt qua và yêu cầu phương Tây từ bỏ hỗ trợ quân sự cho các lực lượng Ukraine.

Theo các nhà phân tích, điều Nga mong muốn hiện nay không chỉ là những đảm bảo về an ninh mà còn cả tiếng nói trong những vấn đề liên quan tới an ninh tại châu Âu. Trên thực tế, sau khi Liên Xô tan rã vào năm 1991, NATO đã nhanh chóng mở rộng ảnh hưởng quân sự của họ ra ngoài Bức màn sắt giữa Tây và Đông Âu, với việc kết nạp thêm 14 quốc gia chỉ trong vòng hơn 20 năm. Quả bóng ngoại giao đã bắt đầu lăn, song rõ ràng để viết lại các giới hạn an ninh tại châu Âu lại không hề dễ dàng và các bên đều hiểu rõ đây là thời điểm cần phải có các hoạt động ngoại giao thận trọng và chính xác./.