Có được đóng lại tiền BHXH đã rút một lần để nối tiếp thời gian tham gia?

Trước nhiều ý kiến về "đề xuất bảo lưu thời gian đóng sau khi rút BHXH một lần", ông Trần Hải Nam, Phó Vụ trưởng Vụ BHXH, Bộ LĐ-TB&XH cho biết, dù trong nội dung sửa đổi Luật BHXH lần này không đề nghị nội dung này, nhưng đây cũng là vấn đề ban soạn thảo đang cân nhắc để tới đây sửa luật có hay không bổ sung quy định này. "Nếu cho rút rồi trả lại sẽ khó khăn cho cơ quan thực hiện nên người lao động cần nghĩ kỹ trước khi rút", ông Hải Nam khuyến cáo.

Bộ Lao động Thương binh và Xã hội, cho biết dự án Luật Bảo hiểm xã hội sửa đổi đang được nghiên cứu theo hướng khuyến khích lao động tham gia đóng để hưởng lương hưu thay vì nhận bảo hiểm xã hội (BHXH) một lần. Dự luật cũng bổ sung quy định người đóng BHXH mà không đủ điều kiện hưởng lương hưu, nếu không nhận một lần thì được hưởng trợ cấp hưu trí xã hội sớm hơn, mức trợ cấp cao hơn.

Vụ phó Bảo hiểm xã hội cũng khẳng định, "không có chuyện hạn chế người hưởng BHXH một lần", bởi đây là quyền lợi người lao động nên không thể ngăn cản. Trường hợp người rút đông, hệ thống quá tải thì cơ quan bảo hiểm phải bố trí thêm người giải quyết.

Đưa ra thực trạng tham gia BHXH của người lao động trong các DN, ông Ngọ Duy Hiểu, Phó Chủ tịch Tổng Liên đoàn lao động Việt Nam, cho biết một kết quả nghiên cứu cho thấy công nhân thường rút BHXH một lần với những trường hợp đóng dưới 10 năm trở lại. Cụ thể, có 61,1% công nhân cho rằng sẽ nhận BHXH một lần. Tỉ lệ công nhân không có dự định rút là 31,1% và có ý kiến khác là 7,9%.

Việc rút BHXH một lần cũng bị ảnh hưởng bởi yếu tố vùng – miền, khi 56,7% công nhân ở miền Bắc có ý định nhận BHXH một lần, thấp hơn so với 63,3% công nhân ở miền Trung và 63,5% công nhân ở miền Nam. Đối với công nhân điện tử và công nhân may, tỉ lệ này là 59,8% và 62,5%.

“Nguyên nhân rút BHXH một lần là do người lao động không có tích luỹ, thu nhập bấp bênh và không có niềm tin vào công việc dài hạn... Do đó, đòi hỏi các nhà hoạch định chính sách phải có các giải pháp phù hợp để điều chỉnh bổ sung các quy định về pháp luật lao động và BHXH cho giai đoạn tới nhằm khuyến khích công nhân không lựa chọn hình thức rút BHXH một lần” – ông Hiểu nhấn mạnh.

Về đề xuất siết điều kiện hưởng, cho rút 8% phần lao động đóng, còn 14% chủ sử dụng đóng thì nên bảo lưu, ông Hiểu lo ngại công nhân có thể không đồng ý, thậm chí đình công và nhắc lại việc lao động phía Nam ngừng việc tập thể phản đối Điều 60 khi Luật Bảo hiểm xã hội năm 2015.

Thiết kế chính sách hiện nay phù hợp với lao động khu vực hành chính, làm việc 8 tiếng mỗi ngày, còn công nhân trực tiếp sản xuất thường phải tăng ca, mệt mỏi sau khi rời nhà máy, tiết kiệm tiền mua từng mớ rau, con cá. Lao động ngành dệt may, da giày, điện tử... khoảng 40 tuổi dễ bị chấm dứt hợp đồng. Người lao động thấy đóng 20 năm BHXH hưởng lương hưu thì khó mà kiên trì theo đuổi.

Khi chọn rút BHXH một lần, theo ông Hiểu, người lao động cũng đã nâng lên đặt xuống và lựa chọn phương án nào nhiều tiền hơn. Cơ quan chuyên môn cần hiểu tâm lý này để thiết kế chính sách cho phù hợp, tuyên truyền hiệu quả trước, trong, sau khi luật sửa đổi ban hành và đi vào cuộc sống.

Lãnh đạo công đoàn nhấn mạnh BHXH không thể đứng riêng lẻ mà phải đi kèm chính sách an sinh khác thì mới giữ người lao động ở lại với hệ thống.

Mở rộng đối tượng tham gia BHXH bắt buộc

Về định hướng chính sách BHXH đến năm 2030 và một số nội dung dự kiến sửa đổi Luật BHXH, ông Trần Hải Nam cho biết mục tiêu mà Nghị quyết số 28 đặt ra là đến năm 2025 phấn đấu đạt khoảng 45% lực lượng lao động trong độ tuổi tham gia BHXH, trong đó nông dân và lao động khu vực phi chính thức tham gia BHXH tự nguyện chiếm khoảng 2,5% lực lượng lao động trong độ tuổi; 

Khoảng 35% lực lượng lao động trong độ tuổi tham gia bảo hiểm thất nghiệp; có khoảng 55% số người sau độ tuổi nghỉ hưu được hưởng lương hưu, BHXH hằng tháng và trợ cấp hưu trí XH; chỉ số đánh giá mức độ hài lòng của người tham gia BHXH đạt mức 85%.

Đồng thời, nghị quyết 28 đưa ra nội dung cải cách là sửa đổi quy định về điều kiện thời gian tham gia BHXH tối thiểu để hưởng chế độ hưu trí;

Mở rộng đối tượng tham gia BHXH bắt buộc sang các nhóm đối tượng khác; Sửa đổi, khắc phục các bất hợp lý về chế độ bảo hiểm hưu trí hiện nay theo hướng linh hoạt hơn về điều kiện hưởng chế độ hưu trí, chặt chẽ hơn trong quy định hưởng chế độ BHXH một lần;

Sửa đổi các quy định về mức đóng, căn cứ đóng BHXH để đạt mục tiêu mở rộng diện bao phủ BHXH....

Bên cạnh đó, Luật BHXH sửa đổi cũng đề xuất sửa đổi điều kiện hưởng chế độ hưu trí theo hướng giảm dần số năm đóng BHXH tối thiểu để được hưởng chế độ hưu trí từ 20 năm xuống 15 năm tiến tới còn 10 năm nhằm tạo điều kiện cho người lao động tham gia BHXH muộn, có thời gian tham gia BHXH ngắn được tiếp cận và thụ hưởng quyền lợi BHXH...

Tăng mức hỗ trợ từ ngân sách nhà nước nhằm tăng tính hấp dẫn, thu hút tạo điều kiện để người dân tham gia BHXH tự nguyện thông qua việc: tăng mức hỗ trợ đối với người tham gia BHXH tự nguyện; và  bổ sung chế độ trợ cấp thai sản trong chính sách BHXH tự nguyện.

Đồng thời, quy định lộ trình giảm dần độ tuổi hưởng trợ cấp hưu trí xã hội phù hợp với khả năng của ngân sách. Có chính sách để khuyến khích, tạo điều kiện cho người lao động tham gia đóng góp để hưởng lương hưu thay vì nhận BHXH một lần, bên cạnh việc cho phép người lao động được tiếp tục hưởng BHXH một lần nếu có nhu cầu./.